Rusya’nın 2016 ABD Başkanlık Seçimleri’ne müdahale iddiaları, sosyal medya manipülasyonları, bot hesaplar ve siber saldırılar yoluyla Batı demokrasilerinin kırılganlıklarını hedef almıştır. Kremlin’in benzer yöntemleri 2025 Almanya federal seçimlerinde de kullandığı öne sürülmüş, özellikle sahte haberler ve propaganda ile Alman seçmenini etkilemeye çalıştığı iddia edilmiştir. Rusya’nın bu algı operasyonları, liberal demokrasilerin çoğulculuk ve konsensus ilkelerini sarsmayı amaçlayarak uluslararası sistemde Batı’ya meydan okumaktadır.
ANALİZ
2016 yılında 45. ABD Başkanlık Seçimlerinin sonucu açıklandığında Cumhuriyetçi aday Donald Trump’ın seçimi kazanması, ABD kamuoyunda büyük bir şok etkisi yaratmıştı. Trump’ın Hillary Clinton karşısında ABD’de başkan seçilmesi ile Rusya’nın seçimlere müdahale iddiaları tartışılmış ve hatta bu müdahalenin boyutu tespit edilememiştir. Rusya’nın siber gücünün bunu yapmada ne kadar başarılı olduğu tartışıla dursun, Kremlin’in ABD kamuoyunu etkilemede ne kadar başarılı olduğu önemli bir tartışma konusu olmuştur. Özellikle seçmen ve davranışlarını etkileme hususunda Rusya farklı metotlar uygulamıştır. Ancak uluslararası sistemde 2022 yılında yeni bir dönemece girilmişti. Rusya’nın Ukrayna’ya karşı başlattığı işgal harekâtı sonucunda dünya sistemi yeni bir noktaya gelmiştir. Günümüzde Rusya Ukrayna savaşı başlayalı üç buçuk sene olmuş ve 2025 23 Şubat tarihinde Almanya seçimlerine müdahale iddiaları da gündemi meşgul etmiş ve etkilemeye devam edeceğini söyleyebiliriz.
Rusya’nın Algı Operasyonları ve Batı Demokrasilerindeki İlk Örneği: 2016 ABD Başkanlık Seçimleri
Kremlin destekli Russian Today (RT) kanalı 2012 yılından günümüze kadar Batı demokrasileri ve zayıflıkları hakkında programlar yapmaya başlamıştır. Russian Today’ın oluşturmak istediği algıda, ABD seçimlerinin güvenilir olamayacağıdır. Hatta konuyla ilgili RT kanalı iki tane program yapmış ve medyada ABD demokrasisinin zayıflıklarından bahsetmiştir. Örneğin, Russian Today ABD seçimlerinde iki parti sisteminin gerçek demokratik katılımı yansıtmadığı algısını ortaya koymuş ve izleyicilerine bu yönde bir mesaj vermek istemiştir.
Rus Medyasında yapılan anti Amerikan propagandasının dışında sosyal medyanın rolü nedeniyle Kremlin bu alana yönelmiştir. Bu bağlamda, bot hesaplar yoluyla sosyal medyanın; Twitter, Facebook kullanıcılarının tesir altında kalması amaçlanmış ve bu yönde bir psikolojik harp uygulanmıştır. Örneğin, Kremlin destekli programlar, reklamlar, Russian Today’in sosyal medya hesapları ve televizyonda gösterilmeyen içeriğin gösterilmesi ABD siyaseti karşısındaki dezenformasyon sürecini hızlandırmış ve bu minvalde Rusya başarılı olmuştur
2014 yılında Rusya’ya bağlı İnternet Araştırma Ajansı (IAA) tarafından “aktif önlemler” adı altında bir dizi etkili bir operasyon mekanizması devreye girmişti IAA, ilk olarak 2014 yılı ortalarında ABD’ye seyahat etmiş IAA çalışanlarının çektiği görüntüler, bot hesaplarda yapılan paylaşımlarda kullanılmıştır. IAA’nın buradaki hedefi ABD’li sosyal medya kullanıcıları olmuş ve çeşitli kara propagandalar yoluyla ABD kamuoyu etki altına alınmaya çalışılmıştır. 2016 yılında gerçekleşecek seçimlere önceden hazırlanan IAA, Rus istihbaratından da destek aldığı iddiaları birçok raporda yer almıştır. 2016 ABD Başkanlık Seçimleri sırasında IAA hesaplarını ABD’de takip edenlerin sayısı milyonları bulduğu ifade edilmeye başlanmıştır. Mesela IAA, Instagram ve Facebook hesaplarını 2016 yılında milyonlarca kullanıcı tarafından takip edilmiştir. Hatta konuyla ilgili 2017 yılında Facebook temsilcisinin ifadesinde, 2015 Ocak ile Ağustos 2017 tarihleri arasında 470 tane IAA bağlı olduğu düşünülen bot hesap tarafından 80 bin civarında gönderinin yayınlandığını belirtmiştir. Facebook’un tahminine göre IAA’nın bu tarihlerde 126 milyon kişiye ulaşmış olduğunu ifade edilmiştir.
ABD’nin yayınlanmış istihbarat raporlarında Rusya’nın bu operasyon ile ABD seçmenlerinin oy tercihlerini etkileme ve dolayısıyla da seçim sürecinin baltalanmak istediği iddia edilmiştir. Rusya’nın dezenformasyon kampanyasının çok boyutlu olduğu özellikle de ABD’nin sağ ve sol politikacılarının hedef almış ve bu doğrultuda Ted Cruz, Marco Rubio, Black Lives Matters ve Teksas’taki ayrılıkçı hareketler vb. ile ilgili dezenformasyon içerikler üretilmiştir. Konuyla ilgili ABD Adalet Bakanlığının soruşturmasında IAA’nın bütçesinin 2016 ile 2018 yılları arasında yüzde 70 civarında arttığı tahmininde bulunmuştur. Bazı yorumlara göre, bu kampanyanın geçici olmadığı, sürekli bir hal alacağı belirtilmiştir. Ayrıca, Rus askeri istihbaratı Demokratik Ulusal Komitesinin ABD Demokrat Partinin adayı Clinton’ın kampanya çalışanlarının mailleri hedef alınmıştır. Diğer yandan, Rusya’nın algı operasyonuna karşısında Rus istihbaratı seçim sisteminin altyapısına siber saldırı düzenlemiştir. Rusya’nın burada asıl hedefi yukarıda belirttiğimiz üzere Batı Demokrasilerinin yapısındaki kırılganlığı ile ilgili bir kamuoyu oluşturmayı amaçlamak olmuştur.
Kremlin Yönetimi’nin ilk seçim operasyonu olan, 2016 ABD Seçimlerinde Batı Demokrasilerinin zayıflığı gösterilmeye çalışılmıştır. Birçok siyasi analiste göre, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in özellikle Sovyetler Birliği’nden sonra ülkesinin küçük duruma düşmesini kaldıramadığını ve bunun sonucunda Putin’in Batıyı bir tehlike olarak görmeye başladığı yorumunda bulunmuşlardır. 2016 ABD başkanlık seçimlerinde Rusya’nın müdahil olduğuyla ilgili iddialar, ABD istihbarat topluluğu, Mueller raporu ve Senato raporları gibi resmi kaynaklar tarafından büyük ölçüde teyit edilmiştir. Bu müdahale, Demokratik Ulusal Komite’nin (DNC) e-posta sunucularına sızma, çalınan bilgileri WikiLeaks gibi platformlar üzerinden yayınlama ve sosyal medya üzerinden dezenformasyon yayma şeklinde gerçekleşmiştir. ABD istihbaratı, bu operasyonların doğrudan Vladimir Putin’in emriyle yürütüldüğünü belirtmiş ve Rus askeri istihbarat birimlerinin (GRU) dahil olduğunu vurgulamıştır. Ancak Rusya hükümeti bu iddiaları sürekli reddetmiş ve kanıtların yetersiz veya uydurma olduğunu savunmuştur. Akademik çalışmalar ve raporlar, bu müdahalenin seçmen davranışını etkileyecek kadar etkili olduğunu, örneğin bahis piyasalarını bile değiştirdiğini göstermektedir. Rusya’nın ABD 2016 seçimleri dışında Almanya gibi liberal demokrasinin hakim olduğu bir ülkeye de aynı şekilde seçim sonuçlarını etkilemek adına algı ve seçim sistemini bozma ile ilgili bir operasyon hazırlığına girişmiştir.
2025 Almanya Seçimleri ve Rusya’nın Tekrar Sahneye Çıkışı
Almanya’daki 2017 federal seçimleri için ise iddialar daha az somut ve tartışmalıdır. ABD’deki gibi büyük ölçekli bir siber saldırı veya e-posta sızdırma olayı doğrulanmamıştır; bunun yerine Rus devlet medyası (RT, Sputnik) üzerinden dezenformasyon ve propaganda faaliyetleri olduğu belirtilmiştir.
Öte yandan, Almanya’da gerçekleşen Şubat 2025 seçimlerinde Rusya’nın nasıl bir operasyon hareketinde bulunacağı tartışılmış ve Kremlin’in müdahale çabalarını bertaraf etmek adına önlemler alınmıştır. ABD seçimlerinde olduğu gibi çeşitli bot hesaplar, Almanya’daki seçim sürecini baltalamak adına hareket etmiştir. Sahte haber sitelerinden, uyuyan hesaplardan ve yapay zeka ile oluşturulmuş içeriklerin dolaşımı Kremlin desteği ile gerçekleştirilmiştir. Hatta, bu dezenformasyon hesaplarında Almanya’nın kendi vatandaşından önce Kiev’in birincil öncelik olduğu ile ilgili propaganda çalışmaları yapılmıştır. Özellikle bu çabaların yanında Rusya, Almanya seçimlerinin sonuçların açıklanmasına doğru dezenformasyon içerikler ile Alman seçmenine karşı bir algı çalışması da yapmıştır. Kasım 2024 tarihinde Alman Devlet Başkanı Frank-Walter Steinmeier erken seçimin gerçekleşeceğini açıkladığında Rusya odak noktasını Almanya seçimlerine doğru yöneltmişti. Fakat Kasım 2024 yılında Almanya’da erken seçimin yapılacağının ilanından önce Rusya, “Storm-1516” adı altında Almanya siyasetini etki altına almak ve bozmak için adı geçen algı operasyonunu başlattığını söylemek gerekmektedir. Örneğin, sahte hesaplar yoluyla oluşturulan içerikler paylaşılmış ve Alman seçmeni etki altına alınmak istenmiştir. Almanya’daki aşırı sağcı partiler ve Rus destekli influancerlar konuyla ilgili çeşitli propaganda girişiminde bulunmuşlardır. Genel olarak bakıldığında, teknik olarak bu tür müdahaleler, yüksek seviyede şu yollarla mümkün olabilir: Siber casusluk yöntemleri (örneğin, kimlik avı e-postaları veya kötü amaçlı yazılımlar yoluyla hedef ağlara sızma), çalınan verilerin anonim platformlarda yayınlanması ve sosyal medya botları/trolleri (örneğin, Internet Research Agency gibi gruplar) aracılığıyla yalan haberler veya kutuplaştırıcı içerikler yayma. Bu operasyonlar, devlet destekli hacker grupları tarafından koordine edilir ve hedef ülkenin dijital altyapısındaki zayıflıklardan (güvenlik açıkları, insan hatası) yararlanarak gerçekleştirilir.
Alman siyasi partisi AFD’nin Rusya tarafından desteklendiği iddia edilmiş ve kamuoyunda bu yönde bir algı vardır. Özellikle, seçimlerde AFD’nin ön plana çıkarılmak istenmesi gibi nedenler seçimlerde Rusya’nın etkisi konusunda tartışmaların yükselmesine neden olmuştur.
Değerlendirme
Rusya’nın 2016 ABD Başkanlık Seçimlerine müdahale iddiaları, 2025 Şubat ayında gerçekleşen Almanya seçimlerinde de gündeme gelmiştir. Özellikle, Kremlin yönetiminin otoriter yapısı ve dış politikasında Batı karşıtlığını benimseyip liberal demokrasileri hedef alması yoluyla etki alanını genişletmek istemiştir. Rusya’nın oluşturmak istediği bu algı ile, Batı demokrasilerinin varoluşunda yer alan çoğulculuk ve konsensusun 2025 yılında ciddi bir darbe almasına neden olmuştur. Batı demokrasilerinde seçim süreçlerini dışarıdan müdahale yoluyla etki altına alınması, uluslararası sistemi doğrudan ve dolaylı yoldan da etkileyeceğini yorumlamak mümkündür. Ukrayna Savaşı ile beraber etki alanını genişletmek isteyen Rusya, uluslararası sistemde Batı ülkelerinin muhalefetiyle uğraşmamak adına liberal Batının en güçlü olduğu alan olan konsensus ve çoğulculuk üzerinden Batıyı vurmak istemiştir. Sonuç olarak, Rusya tarafından başlatılan bu sürecin Almanya ve ABD gibi, diğer liberal ülkelere karşı devam edeceğini de söylemek mümkündür.
Photo: iStock
Referanslar:
Chris Lunday, “Putin’s bot army tries to swing German election”, (06.02.2025), Politico https://www.politico.eu/article/germany-election-flood-social-media-x-russia-bots-kremlin-operation-false-news/ [Erişim Tarih: 06.09.2025].
European Digital Media Observatory (EDMO), “Influence operation exposed: How Russia meddles in Germany’s election campaign”, (27.01.2025), https://edmo.eu/publications/influence-operation-exposed-how-russia-meddles-in-germanys-election-campaign/ [Erişim Tarih: 06.09.2025].
United States of America, Department of Justice “Report On The Investigation IntoRussian Interference In The2016 Presidential Election” https://www.justice.gov/archives/sco/file/1373816/dl?inline= Washington DC 2019, [Erişim Tarihi: 06.09.2025].
https://www.gmfus.org/news/fact-sheet-what-we-know-about-russias-interference-operations [Erişim Tarih: 06.09.2025].
