Soğuk Savaş’tan itibaren transatlantik istihbarat paylaşımı, Batı koalisyonunun güvenlik mimarisinin en kritik bileşenlerinden biri, adeta sinir sistemi işlevi gören güvenilir iletişim ve bilgi akış yollarından biri oldu. Washington ile Avrupa’nın önde gelen üç ülkesi —Birleşik Krallık, Fransa ve Almanya, yani E3— arasındaki bu istihbarat işbirliği, hem teknik kapasite paylaşımı hem de operasyonel koordinasyon bakımından onlarca yıl boyunca yüksek bir dayanıklılık sergiledi. NATO çerçevesinde şekillenen ortak tehdit algıları, terörle mücadele, siber güvenlik ve askeri istihbarat alanlarında geliştirilen ortak protokoller, bu yapının sürekliliğini sağladı.
Ancak son aylarda yaşanan gelişmeler, bu güvenilir sinir yollarında hem gerilim hem de yeniden yapılanma işaretleri veriyor. Bir yandan ABD ile E3 arasındaki teknik-yetenek (capability) bağımlılığı hâlâ son derece güçlü; özellikle uydu gözetleme, sinyal istihbaratı (SIGINT) ve yapay zekâ destekli veri analizinde Amerikan sistemleri Avrupalı ortaklar için vazgeçilmez bir rol oynuyor. Diğer yandan siyaset, karşılıklı güven ve operasyonel öncelikler bazında ortaya çıkan farklılıklar, bu işbirliğinin sorunsuz akışını zorlaştırıyor.
Ukrayna savaşı bağlamında yaşanan bazı bilgi paylaşım gecikmeleri, Çin ile ilişkilerde farklı tehdit önceliklerinin öne çıkması ve Ortadoğu’daki krizlerde izlenen politikaların zaman zaman çatışması, bu çatlakların en görünür tezahürleri oldu. Washington’un istihbaratın siyasi kullanımında daha agresif bir çizgi benimsemesi, bazı Avrupa başkentlerinde “bilginin araçsallaştırılması” endişelerini artırıyor. Öte yandan E3 ülkeleri, kendi bölgesel çıkarlarını korumak için bağımsız istihbarat kapasitelerini geliştirmeye yöneliyor; bu da uzun vadede ABD’ye olan bağımlılığı kısmen azaltma çabasının sinyali olarak okunuyor.
Bu tablo, transatlantik istihbarat ekosisteminin çözülmekte olduğu anlamına gelmiyor; ancak mevcut dengelerin, hem teknik hem de diplomatik düzeyde yeniden tanımlanmakta olduğuna işaret ediyor. Önümüzdeki dönemde ABD-E3 ilişkilerinin başarısı, yalnızca tehdit algılarında uyuma değil, aynı zamanda bilgi güvenliği, veri egemenliği ve stratejik önceliklerde esnek uyum kapasitesine de bağlı olacak. İstersen buradan devam edip, son haftalarda E3-ABD istihbarat ilişkilerini etkileyen güncel kriz başlıklarını da ekleyebilirim. Bu, metni hem daha derin hem de haber değeri yüksek bir analize dönüştürür.
2025 baharında, Washington’ın Ukrayna’ya yönelik bazı istihbarat akışlarını durdurduğuna dair haberler, transatlantik güvenlik çevrelerinde ciddi yankı uyandırdı. Karar, yalnızca teknik bir veri aktarımı meselesi değil, aynı zamanda ittifak içindeki stratejik öncelikler ve güven ilişkisi açısından da bir stres testi anlamına geliyordu. Özellikle Rusya ile savaşın kritik bir evresinde alınan bu adım, ABD’nin istihbaratı siyasi manevra aracı olarak kullanma kapasitesine ve isteğine dair tartışmaları alevlendirdi.
Paris, Washington’ın bu kararını açıklamasından çok kısa süre sonra, Ukrayna’ya istihbarat sağlamaya devam edeceğini ilan ederek net bir pozisyon aldı. Bu, Fransa’nın hem kendi operasyonel kanallarını koruma iradesini hem de transatlantik koordinasyonun tek merkezden yönetilmediğini ortaya koydu. Aynı zamanda, müttefikler arasında istihbarat paylaşımının yalnızca teknik değil, diplomatik ve politik boyutlarının da ne kadar kırılgan olduğunu gösterdi.
Bu gelişme, E3 içinde de yankı buldu. Londra, ABD ile istihbarat entegrasyonunun yüksek seviyesini korurken, Berlin ise veri güvenliği ve siyasi bağımsızlık konularında daha temkinli bir tutum sergiledi. Ortaya çıkan tablo, Batı ittifakında istihbaratın bir “bağlayıcı unsur” olmanın yanı sıra, zaman zaman “siyasi kaldıraç” olarak da işlev gördüğünü gözler önüne serdi. Bu durum, önümüzdeki dönemde ABD-E3 ilişkilerinde hem stratejik uyumun hem de karşılıklı güvenin test edilmeye devam edeceğinin sinyalini veriyor.
Bu tür kararlar, Avrupa istihbarat çevrelerinde uzun süredir var olan “ABD’ye bağımlılık” tartışmalarını yeniden alevlendirdi. Özellikle Washington Post ve benzeri kaynaklarda yer alan analizler, Almanya başta olmak üzere pek çok Avrupa istihbarat servisinin onlarca yıldır ABD’nin teknik altyapısına —örneğin yüksek çözünürlüklü uydu sistemleri, sinyal istihbaratı (SIGINT) ağları ve küresel veri toplama kapasiteleri— büyük ölçüde dayandığını hatırlattı.
Ancak son yaşananlar, bu bağımlılığın stratejik bir kırılganlık yarattığını açıkça ortaya koydu. ABD’deki siyasi dalgalanmalar veya öncelik değişimleri, bu veri akışının sürekliliğini doğrudan etkileyebiliyor. Avrupa’nın kendi kapasitesini geliştirmediği sürece, kritik dönemlerde bilgi akışında kesintiye uğrama riski her zaman masada olacak.
Bu durum, kıta genelinde kolektif güvenlik ve istihbarat yeteneklerinin yeniden değerlendirilmesi yönünde güçlü bir motivasyon doğurdu. Brüksel merkezli güvenlik forumlarında, Avrupa’nın bağımsız uydu gözetim sistemlerini, ortak veri analiz merkezlerini ve bölgesel siber istihbarat altyapısını güçlendirmesi gerektiği giderek daha yüksek sesle dile getiriliyor. Böylece, transatlantik ortaklık sürdürülebilir olsa bile, Avrupa’nın kriz anlarında kendi başına hareket edebilme kapasitesi güvence altına alınmış olacak.
ABD siyasetindeki kutuplaşma, Avrupa’nın güvenlik ve istihbarat gündemini doğrudan etkiliyor. Washington’da bazı kongre üyeleri, özellikle seçim sonrası dönemlerde, hassas alanlarda istihbarat paylaşımının sınırlandırılması çağrıları yapıyor. Örneğin, bir ABD senatörünün Amerikan istihbaratının Almanya’daki aşırı sağ grupları izlemek için kullanılmasını durdurma talebi, Avrupa’da ciddi bir şaşkınlık yarattı. Bu tür iç siyasi hamleler, uzun vadeli güven inşasını zorlaştırıyor ve ittifak içinde belirsizlik yaratıyor.
Five Eyes ittifakı (ABD–Birleşik Krallık–Kanada–Avustralya–Yeni Zelanda) hâlâ en sıkı istihbarat paylaşım çerçevesi olarak işliyor. Ancak son dönemde hem bazı üye devletler hem de Avrupa’daki ortaklar, ABD’nin stratejik güvenilirliğini yüksek sesle sorgulamaya başladı. Bu durum, Avrupa’da teknik kapasite inşa çalışmalarını hızlandırırken, E3 ülkeleri (Birleşik Krallık, Almanya, Fransa) arasındaki koordinasyonu da güçlendiriyor. Özellikle savunma ve istihbarat alanlarında yeniden yakınlaşma sinyalleri dikkat çekiyor. E3’ün diplomatik ve operasyonel irtibatını derinleştirmek, transatlantik işbirliğinde oluşan boşlukları kısmen telafi edebilecek bir adım olarak görülüyor.
ABD’nin stratejik önceliklerini değiştirmesi —örneğin dikkatini Asya-Pasifik’e kaydırması veya siyasi gerekçelerle bilgi paylaşımını kısıtlaması— Avrupa’da istihbarat ve operasyonel boşlukların büyümesine yol açabilir. Bu da NATO’nun erken uyarı, siber savunma, karşı istihbarat ve Rusya’ya yönelik bilgi toplama işlevlerinde ek yük anlamına geliyor. Avrupa’daki servisler artan bu yükü karşılamak için uydu erişimi, sinyal istihbaratı (SIGINT) kapasitesi ve yapay zekâ destekli analiz gibi alanlarda yatırımlarını hızla önceliklendirmek zorunda kalıyor.
Bu konjonktürde iki ana risk öne çıkıyor. İlki, güven erozyonu: kısa vadeli politik dalgalanmaların istihbarat paylaşımını yapısal olarak zayıflatması. İkincisi, kapasite boşluğu: Avrupa’nın teknik olarak kısa sürede ABD’nin yerini dolduramaması. Öte yandan bir fırsat da var: E3 ve AB çerçevesinde etkin koordinasyon sağlanabilirse, ortak uydu gözetim sistemleri, siber paylaşım platformları ve yapay zekâ tabanlı analiz merkezleri gibi projeler Avrupa’nın stratejik özerkliğini önemli ölçüde artırabilir.
Bunun için atılabilecek adımlar net: Şeffaf kriz mekanizmaları kurulmalı; bilgi paylaşımı durduğunda hangi prosedürlerin işletileceği önceden belirlenmeli, böylece ani kopuşların önüne geçilmeli. Ortak teknik projeler hızlandırılmalı; E3 + AB çerçevesinde uydu ve siber altyapı yatırımlarına öncelik verilmeli, kısa vadede ortak SIGINT erişimi için finansman paketleri hazırlanmalı. Parlamentolar arası diyalog güçlendirilmeli; ABD Kongresi ile Avrupa parlamenterleri arasında düzenli teknik-diplomatik temas kanalları oluşturulmalı, iç siyaset kaynaklı ani kararların etkisi azaltılmalı. Operasyonel görev paylaşımı NATO içinde yeniden tanımlanmalı; erken uyarı ve C4ISR yetenekleri gibi alanlarda Avrupa’dan liderlik beklenen roller netleştirilmeli.
Sonuç olarak, E3–ABD istihbarat ilişkileri hâlâ derin ve çok katmanlı olsa da, son dönemde yaşanan bilgi akışındaki yavaşlama, kongre baskıları ve stratejik öncelik değişimleri bu yapının dayanıklılığını test ediyor. Avrupa’nın önünde iki yol var: ya kısa vadeli reflekslerle güveni zedeleyen adımlar atmak, ya da E3 üzerinden koordineli bir kapasite inşasına giderek transatlantik işbirliğini sürdürülebilir bir zemine oturtmak. Zorluk büyük, fakat stratejik açıdan vakit daralıyor.
Photo: Le président français Emmanuel Macron, le Premier ministre britannique Keir Starmer et le chancelier allemand Friedrich Merz, le 16 mai à Tirana 2025 (Albanie). LUDOVIC MARIN/AFP
Referanslar:
Washington Post. (2025). Europe worries about its dependence on U.S. intelligence under Trump,https://www.washingtonpost.com/world/2025/06/05/europe-cia-intelligence-sharing/.
Reuters. (2025). France says its intelligence for Ukraine not affected by US suspension, https://www.reuters.com/world/europe/france-offering-intelligence-ukraine-amid-washington-suspension-2025-03-06/
Reuters. (2025). US senator says US intel should not help Germany monitor far-right party, https://www.reuters.com/world/us/us-senator-says-us-intel-should-not-help-germany-monitor-far-right-party-2025-05-07/.
