İrlandalıların Birleşmesi Muhtemel Gözüküyor
Bunun ne anlama gelebileceğini düşünmeye başlama zamanı.
İrlanda; İngiltere’den bağımsızlığını kazandığından beri geçen yüzyılın çoğunda, ülkenin kontrolü iki taraf arasında değişiyordu. 8 Şubat’ta gerçekleşen İrlanda Cumhuriyeti’nin genel seçimlerinde Sinn Fein oyların büyük oranına sahip olduğunda; bu iki partili sistem de paramparça oldu. 70’ler, 80’ler ve 90’lar boyunca bombalar ve silahlar kendi yolunHu yapmış, İrlanda Cumhuriyet Ordusu’yla (IRA) bağlantısı olan parti; sağlık ve konuta ayrılan bütçenin artacağına söz veren sol kanat siyasi programı sayesinde kazanmıştı. Bununla birlikte, parti; isteklerinin bundan daha iddialı bir konuda olduğunu saklamadı. Manifestosunda “Siyasi hedefimiz” olarak tanımladığı isteğini; “İrlanda birliğini gerçekleştirmek ve birlik üzerine referandumu gerçekleştirip, onu korumak” olarak belirtmiştir.
Brexit’ten beri İskoç bağımsızlığı manşetlerde yer alıyor ama Birleşik Krallık ’tan başka bir ayrılık ihtimalinin de konuşulma zamanı. Sinn Fein’in seçimlerdeki başarısı; Birleşik İrlanda ihtimalini güçlendiren ve bunun da on yıl ya da daha yakın bir süre içinde gerçekleşebileceğini düşündüren en güncel neden.
Bu beklenti, İrlanda adasından çok daha fazlasını temsil ediyor. İrlanda diasporası; yirmi milyondan fazla Amerikalıyı içine dahil ediyor. Dünyanın her tarafında etnik çatışma içinde olanlar; kendilerini güneyden ayrılmanın Londra’nın beş yüz yıllık katı ve yetersiz hakimiyetinin eseri olduğunu iddia eden Kuzey İrlandalı Roma Katolikleriyle ortak bir sebep içinde görüyorlardı. Barların, şairlerin, oyun yazarlarının ve herkesin iyiliği için yazılmış birçok Eurovision şarkısının kaynağı olan İrlanda; herhangi bir ülkeye boyutundan fazlasıyla rakip olacak kadar yumuşak bir güce sahip.
Yine de bugüne kadar birleşme fikri, Cumhuriyetçi fantezisinden öteye gidememişti. 20. Yüzyılda IRA kanlı bir hareket başlattığında bile Kuzey İrlanda’nın anayasal statüsü, Protestan çoğunluk ile İngiliz devletinden gelen finansal ve askeri destek sayesinde güçlendirilmişti. 1998’de imzalanan Hayırlı Cuma Anlaşması’yla birlikte, 3,500’ün üzerinde can kaybına sebep olan Kuzey İrlanda sorununa bir son verilerek, mücadeledeki endişeler ortadan kaldırıldı. Birçok Katolik; bu anlaşma sayesinde, Kuzey İrlanda hükümetinde temsil edilmekten ve kendi kültürlerinin, bayraklarının ve sporlarının kutlanması ve finansa edilmesinden hoşnutlardı. Protestanların da kendi teröristleri olması, birleşme için mücadele kanlı sonuçları olan eski yaraları geri getirme riskini de akla getiriyordu.
Brexit; tüm bunların değişmesinin bir nedeni. Kuzey İrlanda, Brexit’e karşı oy kullandı fakat en büyük birlikçi parti ve İngiltere aleyhine oy kullandı. Görüşmelerde İrlanda Cumhuriyeti’ni yumuşatmak için 1840’da bütün İrlanda İngiliz yönetimi altındayken yaşanan Büyük Kıtlığa ithafen, gıda kıtlığını tehdit olarak kullanmayı teklif eden şimdiki İçişleri Bakanına, sadece milliyetçiler kızgın değil. Ayrıca, Brexit ticari mallar için İrlanda’yı Kuzey İrlanda ve İngiltere arasında bir bütün olarak tutsa bile, İrlanda Denizi’nde bir ekonomik sınır da yaratıyor. İrlanda Cumhuriyeti’yle hizmet sektörü arasındaki ticaret daha da zorlaşacak olmasına rağmen, ticari malların ticareti, İngiltere’ye ticaretten daha kolay olacak. Dublin’de olanlar, kuzeyin altı idari bölgesinde daha fazla etki gösterdiğinden, burada kimin yönettiğine dair söz sahibi olmanın değeri artacak.
Birleşme için olan baskılarsa Brexit’ten daha fazla. Muhtemelen; Kuzey İrlanda’nın 2021’deki nüfus sayımı, ilk kez Katolik sayısının Protestan sayısını geçtiğini doğrulayacak. İrlanda Cumhuriyeti de Protestanları daha sıcak karşılamaya başladı. Katolik kilisesi etkisinin önemli ölçüde düşmesiyle, toplum daha da liberalleşti. Geçilen son 30 yılda; doğum kontrolü üzerine olan sınırlamalar kaldırıldı ve eşcinsel evlilik yasallaştırıldı. Bütün bunlar, son yıllarda Kuzey İrlanda’da görülen desteğin artışını açıklıyor. Bazı anketlerdeki cevaplar, birleşme desteğinin artışı ve statüko arasındaki eşitliği kabaca da olsa gösteriyor.
Birleşme ihtimalini daha olası hale getiren son nedene gelince; Hayırlı Cuma Anlaşması ile, bazı Katoliklerin İngiltere’de kalması üzerine uzlaşılmış olsa bile, anlaşma Kuzey İrlanda’nın İrlanda Cumhuriyeti’ne yeniden barışçıl bir şekilde katılabilmesini de öngörüyor. İngiliz Dışişleri Bakanı; çoğunluğun birleşmeden yana olacağını ve bunun için Kuzey İrlanda’nın anayasal statüsü üzerine zorunlu bir seçim yapılması gerektiğini savunuyor. İrlanda Cumhuriyet’in anayasasını değiştirmek için güneyde bir referanduma daha ihtiyaç duyulacak.
Avrupa Birliği ise Kuzey İrlanda’nın bir oylamadan sonra İrlanda’nın üyeliği altında tekrar birliğe katılabileceğini belirtti. Kuzey İrlandalı seçmenler için İrlanda birleşimi üzerine referandum; ikinci bir Brexit referandumu anlamına geliyor. Yalnız olarak katılmak zorunda olabilecek (en azından AB kabul etmek üzerinde anlaşana kadar) bağımsız İskoçya’nın aksine, Kuzey İrlanda hemen daha büyük, daha zengin bir kulübe tekrar katılabilir ve burada büyük sübvansiyonlar kazanabilir. Eğer olmazsa da bu; muhtemelen Westminster’dan aldığı yüksek miktarda yardım ödeneğinden kaynaklanır.
Engeller ve belirsizlikler sürüyor. Sinn Fein’in son zamanlardaki başarısı, Kuzey İrlanda’daki bazı birleşme yanlılarını tersine döndürebilir. Brexit; beklenenden daha az etki gösterebilir. İngiliz Dışişleri Bakanı; referandum çağrısını ertelemek için Hayırlı Cuma Anlaşması’ndaki esneklik payını kullanabilir. Birçok İngiliz siyasetçi böyle bir oylamanın idari bir baş ağrısına daha da kötüsü şiddete neden olmasından endişe ediyor. İrlandalı meslektaşları da (Sinn Fein haricinde) aynı endişeleri taşıyor, ancak hepsinin birleşmenin her zaman arkasında oldukları da görülmelidir.
Birçok insanın beklediğinden çok daha kısa bir sürede, Birleşik İrlanda için ivme durdurulamaz duruma gelebilir. Eğer İskoçya bağımsızlığı seçerse; Kuzey İrlanda’daki birçok kişi, İngiltere’yle geçmiş bağlarını kaybedebilir. Eğer Westminster hükümeti Kuzey İrlanda’daki birleşme yanlısı çoğunluğu tanımayı reddederse de referandum çağrısı gibi bir istikrarsızlığa neden olabilir.
Yeşillerin Birleşme Şansı
İrlanda adasının bir plana ihtiyacı var. Öncelik birleşme yanlılarına yeni İrlanda’da bir yerleri olduğunu hissettirmeli. Çalışma; birleşmenin asıl konusunu ele almalı, nasıl olacağı ve gerçekten olup olmayacağını içeren sorular, odak noktası haline getirilmeli. Örneğin; birinin bedava olduğu iki sağlık sistemini birleştirmek, silahlı güçler ve polis servisleri ve Kuzey İrlanda’nın devredilmiş meclisi konusunda ne yapılması gerektiği gibi. İrlanda Cumhuriyeti’nin vatandaşlar tarafından yönlendirilmiş anayasa müzakere kayıtları olması da bu, olayları çözmede yardımcı olabilir. İngiltere ve İrlanda’dan olan siyasetçilerin de konuşmaya başlamaları gerekiyor. Yirmi yıl önce şiddetin bitirilmesinin bedeli olarak; Kuzey İrlanda, İrlanda Cumhuriyeti ve İngiltere bir araya gelerek, birleşmiş bir İrlanda için siyasi bir rota düzenledi. Eğer Kuzey İrlanda’dakiler ve İrlanda Cumhuriyeti’ndekiler bu yolu seçerse, siyasetçiler de bu yolu takip etmeli.
Bu makale, basılı yayında “İrlandalıların Birleşmesi Muhtemel Gözüküyor” başlığıyla “Liderler” bölümünde yer alıyor.
Çeviri : Deniz BAL | EUROPolitika Dergisi Dijital Editörü
Photo: The Economist
Orijinal Makale: A united Ireland | Irish unification is becoming likelier
